Matematyka po europejsku: ranking krajowy

Kibice polskiego futbolu, których w naszym kraju wciąż jest rzesza, marzą o tym, żeby na stadionach Ekstraklasy wreszcie zaczęły gościć najlepsze kluby na świecie, grające w Lidze Mistrzów i Lidze Europejskiej. Niestety, słabe, a czasami nawet kompromitujące wyniki polskich zespołów w rozgrywkach międzynarodowych pogłębiają przepaść dzielącą nas od czołówki Starego Kontynentu. Cykl „Matematyka po europejsku” przybliży zasady ustalania rankingu krajowego i klubowego UEFA, jego wpływ na liczbę reprezentantów danego kraju w europucharach, a także na szanse klubów na grę w kolejnych fazach rozgrywek. Ponadto,  ukazane zostaną zasady ustalania rankingu fair play, w którym zwycięstwo pozwala na grę w Lidze Europejskiej.

W klubowym futbolu na Starym Kontynencie wyróżniamy dwa współczynniki: krajowy oraz klubowy.

Ten pierwszy służy ustaleniu, które kluby federacji piłkarskiej osiągnęły najwięcej w rozgrywkach Ligi Mistrzów i Ligi Europejskiej w ciągu ostatnich pięciu lat. Wyższa pozycja w rankingu krajowym wiąże się z większą liczbą drużyn startujących w europejskich pucharach, bądź w samej Lidze Mistrzów.

Tymczasem współczynnik klubowy podsumowuje osiągnięcia danego klubu w przeciągu pięciu lat. Punkty tworzące ten współczynnik, klub zdobywa za zwycięstwa, remisy i awanse do poszczególnych faz europejskich pucharów. Zespoły należące pod tym względem do czołówki Europy mogą liczyć na to, że będą drużynami rozstawionymi. Jest ono kluczowe przy losowaniach par eliminacyjnych oraz faz grupowych rozgrywek. Zwykle drużyny są dzielone albo na „rozstawione” i „nierozstawione”, co ma miejsce w przypadku np. losowania II rundy kwalifikacji LM czy LE, albo na koszyki, np. cztery w przypadku fazy grupowej LM. Zespoły rozstawione, bądź znajdujące się w najwyższym koszyku mają jedne z najwyższych współczynników klubowych.

Podsumowując, warto wć przykład objaśniający różnicę obu rankingów.

Ruch Chorzów w sezonie 2010/2011:

a) otrzyma punkty do rankingu klubowego za awans do II, III lub IV rundy kwalifikacyjnej (im wyżej się zakwalifikuje, tym więcej punktów otrzyma) lub fazy grupowej LE i ewentualne zwycięstwa lub remisy, poczynając od tej fazy rozgrywek
b) każde zwycięstwo bądź remis powiększa wspólny dorobek polskich zespołów, który później podzielony przez cztery (ilość krajowych ekip w pucharach) utworzy współczynnik krajowy Polski za sezon 2010/2011
c) zdobywając punkty do rankingu krajowego (za zwycięstwa/ remisy w fazie kwalifikacyjnej LE) zwiększa tym samym liczbę punktów dodanych do współczynnika klubowego każdego polskiego klubu (rozwinięcie w artykule – „Ranking i współczynnik klubowy”)

Wielu fanów polskiej piłki nie zdaje sobie jednak sprawy, jak dużo brakuje polskim klubom, żeby dogonić czołówkę w europejskich rankingach. Aby wyjaśnić zasady tworzenia tego rankingu, posłużę się przykładami występów polskich zespołów w ciągu ostatnich pięciu sezonów gry na arenie Starego Kontynentu.

1. Ranking i współczynnik krajowy

Jak wcześniej wspomniałem, ranking krajowy jest tworzony na podstawie współczynnika, który jest sumą występów wszystkich klubów danego państwa w ciągu pięciu lat. Zwycięstwo w fazach: grupowej i pucharowej Ligi Mistrzów i Ligi Europejskiej premiowane są dwoma punktami, zaś remis jednym. W przypadku faz kwalifikacyjnych – premie za te wyniki są mniejsze o połowę.

W tym roku do gry w europejskich pucharach Polska mogła wystawić cztery zespoły – jeden w LM (Lech) i trzy w LE (Wisła, Ruch, Jagiellonia). Na taki „przywilej” pozwoliło zajęcie przez Polskę 26. miejsca w rankingu klubowym na koniec zeszłego sezonu. W poprzednim okresie polskie kluby (Wisła, Legia, Lech, Polonia) uzyskały łącznie wynik 8,5. Współczynnik krajowy to iloraz punktów zdobytych przez zespoły danej federacji i liczby zespołów tego państwa, które wzięły udział w rozgrywkach. W tym przypadku 8,5 punktu dzielone przez cztery dało wskaźnik 2,125. W poprzednich czterech sezonach te współczynniki wynosiły: 5.0 (głównie dzięki świetnym występom Lecha), 1,666, 2,625, 1,125. Wynik 12,541, który jest sumą współczynników pięciu lat, dał Polsce 26. miejsce w Europie, co sprawia, że jesteśmy tuż nad połową tabeli.

Warto dodać, że w obecnym sezonie zespoły z miejsc:

a) 1-3: wystawiają cztery drużyny do LM (trzy w fazie grupowej, jedna w IV rundzie kwalifikacyjnej drabinki niemistrzowskiej) i trzy do LE (zdobywca krajowego pucharu i piątego miejsca w lidze – IV runda kwalifikacyjna; szóste miejsce – III runda kwalifikacyjna),
b) 4-6: wystawiają trzy drużyny do LM (mistrz i wicemistrz – faza grupowa; trzy drużyny – IV runda kwalifikacji w drabince niemistrzowskiej (wyjątek: szóste miejsce – Rosja – zdobywca trzeciego miejsca zagra w III rundzie kwalifikacji) i trzy do LE (zdobywca pucharu i czwarty zespół w lidze – IV runda kwalifikacji; piąty zespół w lidze – III runda kwalifikacji),
c) 7-9: wystawiają dwie drużyny do LM (mistrz w fazie grupowej, wicemistrz w III rundzie kwalifikacyjnej drabinki niemistrzowskiej) i cztery do LE (zdobywca pucharu i trzeci zespół w IV rundzie kwalifikacyjne, czwarty zespół – III runda kwalifikacji, piąty zespół – II runda kwalifikacji),
d) 10-12: wystawiają dwie drużyny do LM (mistrz w fazie grupowej, wicemistrz w III rundzie kwalifikacyjnej drabinki niemistrzowskiej) i trzy do LE (zwycięzca pucharu – IV runda, trzeci zespół w lidze – III runda, czwarty zespół w lidze – II runda kwalifikacji).

W tym sezonie, w związku z tym, że zdobywca Ligi Mistrzów – Inter Mediolan ma zapewniony awans jako mistrz kraju, wolne miejsca w fazie grupowej przyznano mistrzowi 13 w tabeli federacji – Szkocji, Glasgow Rangers. Celtic – wicemistrz Szkocji, zagra zgodnie z przydziałem, w III rundzie kwalifikacji LM w drabince niemistrzowskiej.

e) 13-15: dwie drużyny do LM (mistrz i wicemistrz w III rundzie kwalifikacyjnej, drabince: mistrzowskiej i niemistrzowskiej) i trzy do LE (zwycięzca pucharu, zdobywca trzeciego i czwartego miejsca – kolejno IV, III i II runda kwalifikacji)

f) 16 i poniżej: (w tym Polska): jedna drużyna w LM (mistrz – II runda kwalifikacyjnej), trzy drużyny w LE:

– miejsca 16-18: zdobywca Pucharu i wicemistrz – III runda kwalifikacyjna, zdobywca trzeciego miejsca – II runda
– miejsca 19-21: zdobywca Pucharu – III runda kwalifikacyjna, wicemistrz i zdobywca trzeciego miejsca – II runda
– miejsca 22-27: (w tym Polska): zdobywca Pucharu – III, wicemistrz – II, zdobywca trzeciego miejsca – I runda kwalifikacyjna
– miejsca 29-32: zdobywca Pucharu i wicemistrz – II, zdobywca trzeciego miejsca – I runda kwalifikacyjna
– miejsca 33 i niżej: zdobywca Pucharu – II, wicemistrz i zdobywca trzeciego miejsca – I runda kwalifikacyjna

Bezpośredni awans Glasgow Rangers powoduje, że jego miejsce w III rundzie kwalifikacyjnej LM zajął mistrz 16. federacji (Danii) – FC Kopenhaga. Ponadto mistrzowie federacji nr 48 i 49 w rankingu, czyli Wysp Owczych i Luksemburga, zagrają od razu w II rundzie kwalifikacji.

Ponadto zdobywca Ligi Europejskiej z poprzedniego sezonu – Atletico Madryt – ma już zapewnioną grę w fazie grupowej tych rozgrywek i tym samym zwalnia jedno miejsce do gry w III fazie eliminacji, przysługujące za zajęcie szóstej pozycji na finiszu Primera Division zeszłego sezonu. Miejsce to zajmuje zdobywca pucharu 28. federacji w rankingu – Finlandia (Inter Turku). Ponadto zdobywcy pucharów: Malty (aktualny rywal Ruchu – Valetta) i San Marino, zagrają w tym sezonie od II rundy kwalifikacyjnej LE.

Następny artykuł z cyklu: Matematyka po europejsku – Ranking i współczynnik klubowy, ukaże się wkrótce.

Jagiellonia Białystok Lech Poznań Ruch Chorzów Wisła Kraków