Polacy w USA cz. 1

Pierwsze wzmianki o polskich graczach w USA pochodzą z końca lat 60. XX wieku. W 1967 roku do Stanów Zjednoczonych przeniósł się Janusz Kowalik. Urodzony rok przed zakończeniem wojny w Nowym Sączu napastnik był wychowankiem Cracovii, z którą grał w I i II lidze. W 1961 roku wraz reprezentacją Polski zdobył wicemistrzostwo Europy do lat 18. W USA reprezentował barwy Chicago Mustangs i California Clippers. I to właśnie w zespole z Illinois osiągnął swój największy sukces. W sezonie 1968 rozegrał 28 spotkań, strzelając 30 bramek. Dało mu to tytuł króla strzelców North American Soccer League oraz nagrodę MVP. Rok później Kowalik wyjechał do Holandii. W Kraju Tulipanów spędził siedem bardzo udanych sezonów, po czym wrócił z powrotem do „Wietrznego Miasta”, gdzie przez dwa sezony reprezentował barwy Chicago Stings.

Swoje piętno w rozgrywkach NASL odcisnął również Kazimierz Frankiewicz. „Casey”, bo tak mówiono o nim w USA, urodził się w Pułtusku w styczniu 1939 roku. Do Ameryki wyemigrował, podobnie jak Kowalik, na początku lat 60. ubiegłego wieku. Polski napastnik reprezentował barwy St. Louis Stars. Od 1967 do 1973 roku w drużynie z St. Louis rozegrał 146 meczów i strzelił 42 gole. Trzeba dodać, że w sezonie 1972 Frankiewicz, jako grający trener, poprowadził „Gwiazdy” do wicemistrzostwa NASL, a Polak zdobył nagrodę dla najlepszego trenera ligi. Swoją karierę Frankiewicz kończył na wschodnim wybrzeżu USA w zespole Boston Minutemen. Wraz z „Caseyem” w drużynie z St. Louis występowało jeszcze kilku Polaków. W tym samym roku co Frankiewicz do „Gwiazd” dołączył Joachim Pierzyna, który w USA zmienił imię i nazwisko na Joe Puls. Były zawodnik Polonii Bytom rozegrał w St. Louis (z rocznym epizodem w Dallas Tornado w 1968 roku) 113 spotkań, strzelił siedem goli.

W tym samym czasie w drużynie wraz z Frankiewiczem i Pierzyną występował ich rówieśnik (wszyscy z rocznika 1939), kolega Pulsa z Polonii Bytom, Norbert Pogrzeba. Polski napastnik podczas dwóch sezonów gry w St. Louis rozegrał 63 mecze, w których zdobył 22 bramki. „Casey” i Pogrzeba w 1968 roku spotkali kolejnego rodaka – Waldemara Kaszubę. Urodzony w Szczecinie obrońca w Polsce reprezentował barwy Pogoni Szczecin oraz Zawiszy Bydgoszcz. W 1967 roku przeniósł się za ocean, grał w Chicago Spurs, Kansas City Spurs oraz właśnie w „Gwiazdach” z St. Louis. Po sezonie spędzonym w stanie Missouri Kaszuba wrócił do Polski, by przywdziać koszulkę bydgoskiego Zawiszy. Drużyna z St. Louis Stars została rozwiązana w 1997 roku. Przez dziesięć lat swojego istnienia była niezwykle przyjaznym miejscem do uprawiania futbolu dla polskich emigrantów, którzy złotymi zgłoskami zapisali się w jego historii występów w NASL.

Kolejnym klubem, w którym swoje kariery kontynuowali polscy piłkarze, był New York Cosmos. Słynny zespół, którego barwy przywdziewały takie tuzy futbolu, jak: Pele, Beckenbauer czy  Cruyff utworzono w 1971 roku. Pierwszym Polakiem występującym w drużynie z Nowego Jorku był Konrad Kornek. Były bramkarz reprezentacji Polski (15 meczów) i zawodnik Legii Warszawa (mistrz i wicemistrz Polski) bronił bramki Cosmosu w pierwszym sezonie jego istnienia. Polakiem, którym rozegrał najwięcej spotkań dla nowojorskiej drużyny, był Karol Kapciński. Urodzony w Oświęcimiu były zawodnik Górnika Zabrze (trzykrotny mistrz Polski oraz dwukrotny zdobywca Pucharu Polski w barwach górników) w Nowym Jorku rozegrał trzy sezony (1971-1973), zaliczając 33 spotkania i dwie bramki. W tym samym czasie (1972-1973) w drużynie Cosmosu występował Dieter Zajdel. Urodzony w 1931 roku były zawodnik Górnika Wałbrzych w NASL rozegrał 23 pojedynki i strzelił jednego gola. I to właśnie z dwoma Polakami w składzie New York Cosmos zdobył swój pierwszy tytuł mistrzowski w 1972 roku.

Kolejnym bramkarzem w kadrze nowojorskiej drużyny był Bronisław Sularz. „Jerry”, bo taki miał przydomek w  USA, urodził się w 1937 roku w Wałbrzychu. Po występach w lokalnym Górniku przeniósł się do Nowego Jorku. W Cosmosie grał przez trzy sezony (1973-1975), podczas których rozegrał 32 mecze. Swoją profesjonalną karierę kończył w Bostonie w drużynie Minutemen. Ostatnimi Polakami w historii NYC byli Stanisław Terlecki i Władysław Żmuda. Byli reprezentanci Polski spotkali się w Nowym Jorku w 1984 roku. Terlecki, były napastnik m.in. Gwardii Warszawa, swoją przygodę z NASL rozpoczął w 1983 roku, kiedy to reprezentował barwy Golden Bay Earthquakes, dla którego zagrał 27 meczów, strzelił jedenaście bramek oraz zanotował czternaście asyst. Po dobrym sezonie w Kalifornii przeniósł się do Nowego Jorku. W koszulce Cosmosu na boisko wybiegał siedemnaście razy, strzelił cztery bramki i tyleż samo asyst zapisał na swoim koncie. Historia Władysława Żmudy w NYC była zdecydowanie uboższa. Znakomity polski obrońca zanotował tylko cztery mecze.

W amerykańskiej lidze występował również Franciszek Smuda. Były selekcjoner reprezentacji Polski przez cztery lata reprezentował barwy czterech klubów – Hartford Bicentennials, Los Angeles Aztecs, San Jose Earthquakes oraz Oakland Stompers. Smudzie w Polsce wiodło się przeciętnie, więc postanowił spróbować sił w Ameryce. W North America Soccer League „Franz” łącznie rozegrał 45 spotkań i strzelił trzy bramki. W drużynie z Los Angeles grał wspólnie z George’em Bestem – słynnym Irlandczykiem z Północy, który występował w Manchesterze United. Po pobycie w USA Smuda wyjechał do Niemiec, gdzie kończył karierę piłkarską, równocześnie rozpoczynając swoją przygodę z trenerką.

Inny wielki polski piłkarz, który grał w soccer, to Kazimierz Deyna. W lutym 1981 roku „Kaka” za 35 tysięcy dolarów podpisał kontrakt z San Diego Sockers. Były znakomity zawodnik Legii Warszawa, Manchesteru City i reprezentacji Polski w NASL zadebiutował 28 marca 1981 roku w wygranym 2:1 meczu z Vancouver Whitecaps. W barwach drużyny z San Diego rozegrał łącznie 105 spotkań, strzelił 49 bramek oraz zanotował 41 asyst. Deyna, podobnie jak Terlecki, z sukcesami występował w rozgrywkach halowej piłki nożnej, które cieszą się dużym zainteresowaniem amerykańskich kibiców. Tak opowiadał o swojej grze w USA w wywiadzie dla „Piłki Nożnej” w 1984 roku: – Ostatnio zostałem wybrany przez zawodników i trenerów do zespołu All Star sezonu indoor, jako najlepszy pomocnik NASL. W roku ubiegłym zaś [1983 – przyp. red.] w meczu z Tampa Bay na dużym boisku pobiłem należący do Giorgio Chinaglii siedmioletni rekord NASL w ilości zdobytych punktów, jakie przyznaje się za strzelone bramki i asysty – jak w hokeju. Strzeliłem wówczas cztery gole, pięć następnych padło z moich podań, dało mi to łącznie 13 punktów. O jeden więcej od Chinaglii. Krótko mówiąc, mimo wieku jeszcze jakoś daję sobie radę i nie żałuję, że przyjechałem do Stanów. Niestety, USA były ostatnim przystankiem w życiu genialnego piłkarza. Zginął 1 września 1989 roku w wypadku samochodowym w San Diego. Miał zaledwie 42 lata.

Kolejnym wybitnym polskim piłkarzem, który swoich sił próbował w Stanach, był Robert Gadocha. Były zawodnik Legii Warszawa, FC Nantes oraz 62-krotny reprezentant Polski rok 1978 spędził w zespole Chicago Sting. Niestety, nie był to dobry czas dla „Piłata”. W drużynie „Żądła” Gadocha zagrał dwanaście razy i strzelił tylko jedną bramkę. Mistrz olimpijski z Monachium, jak wielu innych piłkarzy, występował również w rozgrywkach handlowych, broniąc barw Hartford Hellions. Podobnie sprawa wyglądała u Adama Krupy. Były zawodnik Polonii Bytom i Arki Gdyni oraz młodzieżowy reprezentant Polski występował w drużynie Tulsa Roughnecks. W odróżnieniu od Gadochy Krupa zagrzał dłużej miejsce w Tulsie i był jej wiodącym graczem. W drużynie ze stanu Oklahoma Krupa występował przez trzy sezony (1982-1984). W tym czasie rozegrał na pozycji pomocnika 51 meczów, strzelając pięć bramek i notując czternaście asyst. Polak grywał również w halowych rozgrywkach amerykańskiej ligi.

Jak widać, spora rzesza polskich piłkarzy przewinęła się przez amerykańskie boiska. Oczywiście nie są to wszyscy piłkarze o polskich korzeniach, którzy występowali w NASL. W historii North America Soccer League jest mnóstwo polsko brzmiących nazwisk, które miały swoje epizody w amerykańskim futbolu. Nie sposób jednak ich wszystkich przytoczyć i opisać ich dokonań. W drugiej części przedstawimy zawodników, którzy występowali już w Major League Soccer.

USA