Alumni Buenos Aires – zapomniana drużyna angielskich dżentelmenów

Angielska nazwa w argentyńskiej drużynie to nie przypadek. Na przełomie XIX i XX w. Alumni symbolizowało to wszystko, co brytyjskie w Argentynie. Ale po kolei.

Brytyjska supremacja

Argentyna, która niepodległość zdobyła w 1816 r., zaledwie przez cztery lata była terytorium brytyjskim (głównie Buenos Aires i region La Plata), a pod koniec XIX w. w samej Argentynie najwięcej do powiedzenia mieli Brytyjczycy. Wynikało to stąd, że dynamicznie rozwijająca się Argentyna potrzebowała specjalistów w wielu dziedzinach. W czasach wiktoriańskich naturalną koleją rzeczy było sprowadzenie Brytyjczyków. Imperium Brytyjskie było wtedy w rozkwicie, a najazd brytyjskich specjalistów oraz brytyjskich firm do niepodległych państw był inną formą kolonializmu. Nie inaczej było w Argentynie, gdzie nieliczna społeczność brytyjska miała wiele do powiedzenia, ale także wiele do zaoferowania.

Ojciec argentyńskiej piłki nożnej

Już w 1840 r. brytyjscy marynarze zawijający do portu w Buenos Aires przywieźli ze sobą piłkę do gry w futbol. I początkowo tylko oni rozgrywali ze sobą mecze. Jednak w miarę jak brytyjska społeczność w Buenos Aires zaczęła się rozrastać, zaczęła się także organizować. Zakładała własne gazety, szkoły i kluby sportowe. Jednym z takich klubów był Buenos Aires Cricket Club. Właśnie na terenach tego zespołu rozegrano pierwszy oficjalny mecz piłki nożnej w Argentynie. Odbył się on 20 czerwca 1867 r. Zorganizowali go bracia Thomas i James Hogg. Grały dwie drużyny po osiem osób, jedna w białych czapkach (w tamtych czasach drużyny rozróżniało się po czapkach, a nie koszulkach – jednolite koszulki po raz pierwszy użyła reprezentacja Anglii w meczu ze Szkocją w 1872 r.), a druga w czerwonych. Wygrali czerwoni 4:0. Kilka dni później założono pierwszy klub piłkarski w tej części globu. FC Buenos Aires powstał na tych samych zasadach, co pierwszy klub na świecie FC Sheffield.

Jednak kamieniem milowym dla argentyńskiej piłki było pojawienie się w 1882 r. Szkota Aleksandra Watsona Huttona. Absolwent Uniwersytetu z Edynburga został przyjęty do elitarnej szkoły St. Andrews. Szybko wprowadził do zajęć piłkę nożną. Następnie założył własną szkołę – English Hight School, której uczniowie popularyzowali piłkę nożną. Jakby tego było mało, w 1893 r. założył Argentine Association Football League (AAFL) – pierwszą ligę piłki nożnej poza Wyspami Brytyjskimi (organizacja istnieje do dziś pod nazwą Argentine Football Association – AFA). W pierwszym sezonie wystartowały w niej następujące drużyny: Saint Andrew’s School, English High School, Quilmes Athletic Club, Caledonians, Lomas Athletic, Flores Athletic i Buenos Aires & Rosario Railways. Pierwszym mistrzem wyłonionym systemem ligowym została drużyna Lomas Athletic w 1893 r. (w 1891 r. rozegrano mistrzostwa systemem play off – pierwszym mistrzem Argentyny uznaje się drużynę Saint Andrew’s School).

Buenos Aires English Hight School

Hutton założył swoją szkołę w 1884 r. Z założenia była ona przeznaczona dla dzieci brytyjskich imigrantów. Jednym z ważnych czynników rozwoju młodego człowieka był sport – a zwłaszcza piłka nożna, która miała uczyć rywalizacji w duchu fair play oraz współpracy. 10 czerwca 1886 r. Hutton powołał do życia drużynę piłkarską English Hight School. Początkowo w rozgrywkach ligowych drużyna wystawiła samych uczniów, którzy wystartowali w rozgrywkach w 1893 r. (zajmując pozycję czwartą na pięć zespołów) oraz w 1895 r. (pozycja szósta na sześć zespołów). W następnych latach szkoła nie wystawiała zespołu.

Dopiero w 1898 r. założona została drużyna złożona w dużej mierze ze studentów oraz absolwentów Hight School, wzmocniona kilkoma doskonałymi piłkarzami brytyjskiego pochodzenia. Zespół ten nazwano English Hight School Athletic Club. Klub ten posiadał te same wartości co szkoła. W 1899 r. drużyna ta wygrała rozgrywki drugiej ligi i awansowała do pierwszej. Wówczas do zespołu dołączył Jorge Gibson Brown z Atletico Lanus. Był to moment zwrotny w historii klubu. W 1900 r. drużyna ta zdobyła swoje pierwsze mistrzostwo Argentyny. Niedługo potem, by odróżnić się od drużyn szkolnych, które grały w II i III lidze, zmieniona została nazwa na Alumni (czyli odmiana angielskiego słowa alumnus – absolwent). Następnie przez ponad dekadę Alumni było klasą samą dla siebie. Tylko w 1904 i 1908 r. nie zdobyło mistrzostwa. Pozostałe sezony wygrywało. Ostatni tytuł mistrzowski zdobyło w 1911 r.

Klub ten był pierwszym, który pokonał drużyną z innego kraju, mianowicie RPA. Największym rywalem Alumni była drużyna z tej samej dzielnicy Buenos, Belgrano – Belgrano Athletic Club, założone w 1896 r. To, co wyróżniało Alumni od pozostałych drużyn, to sposób gry. Rodowici Brytyjczycy oraz synowie i wnukowie brytyjskich imigrantów starali się podtrzymać to, co jest rozumiane jako gra fair play, czyli grać dobrze, bez namiętności i unikać konfliktów na boisku. W jednym z meczów, gdy Alumni przegrywało z Estudiantes 1:2, sędzia przyznał jemu karnego. Z decyzją tą nie zgadzali się piłkarze i sympatycy Estudiantes i mocno protestowali. Wtedy wkroczył Watson Hutton (syn założyciela AAFL i Alumni) który był kapitanem zespołu i namówił sędziego, by ten orzekł, że faulu nie było. Sprawiedliwości stało się jednak zadość, ponieważ Alumni i tak tego meczu nie przegrało.

Upadek

Alumni swoje mecze rozgrywało w dzielnicy Belgrano (obecnie w tym miejscu znajduje się stadion El Monumental, na którym gra River Plate), na zbudowanym w bardzo starym stylu stadionie Palermo. Alumni zyski z biletów przekazywało na cele charytatywne np. na szpital brytyjski i nie inwestowało w przyszłość i rozbudowę stadionu. Często swoje mecze odbywało na innych większych obiektach. A swój ostatni pojedynek na stadionie Palermo Alumni rozegrało w 1911 r. Potem ten obiekt nie nadawał się już do użytku. Do drużyny nie dołączali nowi zawodnicy. Wciąż to była paczka przyjaciół z Hight School. W tym samym czasie, gdy Alumni zaczęło się starzeć, powstawały nowe kluby w Argentynie. Tym razem nie tylko brytyjskie. Miejscowa ludność pokochała piłkę nożną. Jednak w odróżnieniu od Alumni, „kreole” wnieśli do gry emocje, pasję, ale także brutalność. Powstały takie kluby, jak River Plate (1901), Racing Club, Newells Old Boys (1903) czy Boca Juniors i Indepediente (1905). Powoli tubylcy zaczęli wypierać Brytyjczyków. W samym Buenos Aires w 1905 r. w rozgrywkach ligowych uczestniczyło 77 drużyn, które rozegrały miedzy sobą ponad 500 meczów. W znakomitej większości były to kluby argentyńskie, a nie brytyjskie. Od 1894 r. rozgrywany był mecz pomiędzy Argentinos i Britanicos.

Raz w roku reprezentacja de facto Argentyny grała z reprezentacją mniejszości brytyjskiej. Mecze były zacięte i wyrównane. Znakiem, że Brytyjczycy nie mają czego szukać w argentyńskiej piłce, był mecz z 1910 r., gdy Argentinos rozgromili Britanicos 5:1. Okazało się, że Brytyjczycy nie są w stanie wystawić już dobrej drużyny i więcej już takiego meczu nie rozegrano. Alumni ostatkiem sił wygrało ligę w 1911 r., jednak na wskutek brutalizacji gry oraz tego, że większość zawodników była już stara, postanowiono, że Alumni nie wystartuje w kolejnym sezonie. Nikt już więcej nie oglądał czerwono-białych pasiaków w akcji. Jednak część zawodników na czele z J.G. Brownem nie chcąc kończyć grać w piłkę, przeniosła się do drużyny Quilmes Atletico Club i w 1912 r. zdobyła z nią mistrzostwo. Był to jednak łabędzi śpiew Brytyjczyków i musieli oni oddać pola „kreolom”.

Największa gwiazda

Jorge Gibson Brown był pierwszą gwiazdą argentyńskiej piłki. Był pierwszym symbolem argentyńskiej piłki. Swoje najlepsze lata spędził w Alumni. Początkowo grał jako środkowy napastnik. Karierę zakończył jako prawy łącznik (łącznik – w taktyce 2-3-5 to piłkarz, który zajmował miejsce pomiędzy środkowym napastnikiem a skrzydłowym). Znany był z dobrej gry głową. Pomimo że był uznawany za piłkarza grającego niezwykle fair, grał bardzo twardo. Jego styl gry bazował na sile, wytrzymałości oraz dobrej technice. Był połączeniem stylu brytyjskiego ze stylem kreolskim, bazującym na świetnej technice.

Historycy piłki nożnej nazywają go „Maradoną prehistorii”. Pomiędzy 1902 a 1913 rokiem rozegrał w reprezentacji Argentyny 23 mecze, w których strzelił cztery bramki. Najlepszym jego meczem w reprezentacji uznano ten z 20 lipca 1902 r., gdy Argentyna pokonała Urugwaj w Montevideo 6:0, a Brown strzelił jedną z bramek. W reprezentacji początkowo grał, tak jak w Alumni, w charakterze środkowego napastnika. Z czasem był jednak cofany i ostatnie mecze grał już jako obrońca.

W swojej kolekcji J.G. Brown ma 11 tytułów mistrza Argentyny (10 z Alumni i jeden z Quilmes) oraz nieistniejące już zwycięstwa w rozgrywkach  krajowych z Alumni (trzykrotnie Copa de Competencia Jockey Club i  dwukrotnie Copa de Honor Municipalidad de Buenos Aires), a także z reprezentacją Argentyny (raz Copa de Honor Cousenier oraz pięciokrotnie Copa Competencia Chevallier Boutell). Także jego bracia grali w piłkę zarówno w Alumni, jak i w reprezentacji Argentyny. Nazywani są oni argentyńską dynastią Brownów. Piłkarze ci to obrońcy Carlos Carr Brown i  Juan Domingo Brown, skrzydłowi Alfredo C. Brown i Eliseo Brown, lewy łącznik Ernesto A. Brown oraz oczywiście Jorge Gibson Brown, który karierę zakończył w 1914 r.

High School i Alumni obecnie

English Hight School istnieje po dziś dzień. Jest zwykłą szkołą, nie tylko dla dzieci pochodzenia brytyjskiego. O kondycji szkoły niech świadczy fakt, że „angielska szkoła” nie posiada internetowej strony w języku angielskim. Stowarzyszenie Alumni działa w Buenos Aires i jest luźno powiązane z Hight School. Obecnie uczy dzieci gimnastyki oraz posiada własną drużynę rugby. Używa tych samych barw co stare Alumni. W 1934 r. w miejscowości Villa Maria utworzono drużynę piłkarską Club Alumni, która nawiązuje do historycznego Alumni. Zespół ten obecnie gra w Torneo Argentino A, czyli w trzeciej klasie rozgrywkowej.

Alumni w świadomości kibiców i historyków piłki nożnej na świecie praktycznie nie istnieje. Wydaje się, że także w samej Argentynie zapomniano o dokonaniach tej drużyny. Bardzo często przy podawaniu tabeli mistrzów bierze się tylko pod uwagę ligę zawodową, która wystartowała dopiero w 1931 r. Związane jest  to z pewnymi uwarunkowaniami historycznymi. Argentyńczycy nadal są nieprzyjaźnie nastawieni do Brytyjczyków (rządy Perona, okres junty wojskowej, wojna o Falklandy), co możemy zaobserwować przy okazji konfrontacji reprezentacji tych państw i to nie tylko w piłce nożnej. A era amatorska w Argentynie (ostatnie amatorskie mistrzostwa kraju rozegrano w 1934 r.) stoi pod supremacją brytyjską. Bo poza Alumni tytuły zdobywały także takie drużyny, jak Lomas Athletic, Saint Andrews, Belgrano Athletic, Quilmes, Racing Club czy Gimnasia y Esgrima La Plata, a wszystkie one były zakładane przez Brytyjczyków (chociaż ostatnie lata tej ery to zwycięstwa drużyn zakładanych przez „kreoli”). Dlatego często się pomija początki futbolu w Argentynie lub po prostu zapomina – historia ligi argentyńskiej jest bardziej zagmatwana niż historia polskiej piłki. A wielka szkoda, bo Alumni należało do najromantyczniejszych drużyn w historii. Bo czy znamy inną drużynę złożoną przez kolegów ze szkoły, która tak by zdominowała krajowe rozgrywki?

Więcej na temat historii piłki nożnej w Argentynie oraz Ameryce Południowej znajdziesz w publikacji:

„Pasja milionów – piłka nożna w Ameryce Południowej”

Autor: Tony Mason

Wydawnictwo: MARBUT:

Rok wydania: 2002

Miejsce wydania: Gdańsk

Argentyna