Polski Związek Piłkarzy spotyka się często z praktyką zawierania przez zawodników i kluby po kilka umów regulujących wzajemne prawa i obowiązki związane z profesjonalnym uprawianiem piłki nożnej.
Obok umów o pracę lub cywilnoprawnych, bezpośrednio dotyczących uprawiania przez zawodnika piłki nożnej, zawiera się umowy o wykorzystanie wizerunku zawodników. Z tytułu takich umów zawodnicy również otrzymują określone wynagrodzenie.
W związku z tym, że umowy te nie są bezpośrednio kontraktami o profesjonalne uprawianie piłki nożnej nie dotyczą ich również zasady ochrony stabilności kontraktowej, przewidziane w Uchwale nr II/12 Zarządu PZPN z 19 maja 2002r. Art. 13 ust. 1 tej uchwały wprost stwierdza, że jedynie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawne, dotyczące uprawiania piłki nożnej podlegają ochronie prawnej PZPN. Tym samym, w razie naruszenia postanowień umowy o wykorzystanie wizerunku przez klub można dochodzić swoich roszczeń przed sądem powszechnym.
Trzeba jednak w takim wypadku wziąć pod uwagę potencjalne koszty i czas trwania sporu – relatywnie dłuższy niż w przypadku rozpoznawania spraw przez organy jurysdykcyjne PZPN.
Umowy dotyczące wizerunku przeważnie zawierane są jako dodatek do umowy o pracę lub cywilnoprawnego kontraktu o uprawianie piłki nożnej.
Dla klubów jest to ucieczka przed obowiązkami na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Umowy o wizerunek nie są objęte obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne. Zatem w praktyce kiedy zawodnik zawrze umowę o pracę z minimalnym wynagrodzeniem przewidziany przepisami prawa pracy (od 1stycznia 2009 jest to kwota 1276 złotych brutto) oraz umowę o korzystanie z wizerunku, składki na ubezpieczenie społeczne będą odprowadzane tylko od wynagrodzenia z umowy o pracę, pomimo tego, że realny dochód z obydwu umów jest większy. Przyszła emerytura w takiej sytuacji nie może być wysoka.
Po drugie, umowy dotyczące wykorzystania wizerunku zawodników bardzo często zastrzegają dla klubów wyłączność w posługiwaniu się tym wizerunkiem. Tym samym zawodnik traci względem klubu prawo do komercjalnego wykorzystania swojego wizerunku. Nie może zawierać innych podobnych umów, np. z prywatnymi sponsorami, bez narażenia się na odpowiedzialność związaną z naruszeniem umowy wobec klubu.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która reguluje kwestie związane z wizerunkiem, w zasadzie nie wskazuje jak powinna wyglądać umowa o korzystanie z wizerunku. Z kolei ustawa o sporcie kwalifikowanym (art. 33) reguluje tylko korzystanie z wizerunku reprezentanta kraju przez związek sportowy. Tym samym brakuje pewnych standardów, na których można się opierać na co dzień opierać.
Z doświadczenia Polskiego Związku Piłkarzy wynika, że umowy dotyczące wizerunku są często sformułowane jednostronnie. Obowiązki klubu są ograniczone w zasadzie do wypłaty wynagrodzenia, obowiązki zawodnika są rozbudowane.
Ponadto często umowy o korzystanie z wizerunku zastrzegają prawo do wypowiedzenia jedynie na rzecz klubu. Wobec braku ochrony przepisów PZPN taki wyłom w zasadzie stabilności kontraktowej jest dopuszczalny. Pociąga jednak za sobą poważne ryzyko dla zawodników.
Nawet w przypadku uznania przez Wydział Gier PZPN rozwiązania kontraktu o uprawianie piłki nożnej za bezskuteczne, nie będzie można w ten sam sposób podważyć wypowiedzenia umowy o wizerunek, jeśli wypowiedzenie obu umów przez klub nastąpi jednocześnie. Tym samym zawodnik jest narażony na utratę poważnej części swoich dochodów.
W spornych sytuacjach pozycja zawodnika zawierającego umowę o korzystanie z jego wizerunku według warunków narzuconych przez klub jest niekorzystna.
Autor: Maciej Krzemiński / Polski Związek Piłkarzy – http://pzp.info.pl
