Throwback Thursday: Rob Rensenbrink, czyli anonimowa legenda w cieniu Cruyffa

To historia o artyzmie, ale również o pokorze i oddaniu, które to wartości w dzisiejszej piłce prawie całkowicie zanikły, tak samo jak zanikła pamięć o jednym z przedstawicieli tychże przymiotów. Futbolowy świat o Rensenbrinku przypomni sobie dopiero po jego śmierci (jak to bywa z wieloma niedocenianymi personami). Żywię nadzieję, że Wy drodzy czytelnicy, już dzisiaj docenicie tego wybitnego piłkarza.

– Robbie Rensebrink był równie dobry co Cruyff, tylko w jego umyśle było inaczej – powiedział swego czasu Jan Mulder, holenderski ekspert, komentator i były piłkarz, któremu z naszym bohaterem przyszło spotkać się w jednej drużynie. Słowa te najlepiej odzwierciedlają całą karierę Holendra, który urodził się zaledwie 69 dni po swoim słynnym koledze z reprezentacji. Łączy ich tak wiele, że trudno to sobie wyobrazić. Obaj panowie wyglądali niemal identycznie i nieraz byli ze sobą myleni, zwłaszcza gdy byli młodzi. Obaj byli napastnikami, obaj posiadali umiejętności, o jakich większość graczy mogła wówczas marzyć. Obaj byli jednymi z najważniejszych graczy złotej generacji holenderskiej piłki lat 70., z tym że Rensenbrink wygrał od Cruyffa więcej. Mogliby być braćmi, gdyby nie jedno słowo: sława.

Dwie drogi na szczyt

Sława. Johan Cruyff jest uznawany za jednego z najlepszych, jeśli nie najlepszego piłkarza w historii tej dyscypliny. Nie będę wymieniał tutaj jego trofeów, nie napiszę o jego kunszcie.Byłego piłkarza Ajaksu znać trzeba, a tym, którzy nie wiedzą o kim mowa, niech wystarczy fakt, że Aad Nuis, były minister kultury z Kraju Tulipanów, opublikował na cześć Cruyffa odę… „Boski Johan” mógł pływać w oceanie sławy, która towarzyszyła całej jego karierze trenerskiej i zawodniczej. Gdyby nie social media, Messi i Ronaldo mieliby nie lada kłopot z dojściem do tego poziomu rozpoznawalności, jakiego dostąpił wirtuoz z numerem 14. na koszulce. Nie zabierajmy mu tego; jest jednym z możnych piłkarskiego świata, a w drużynach, w których grał, z jego zdaniem liczą się do dziś. I tutaj pojawia się pierwsza z małych-wielkich różnic pomiędzy dwoma graczami reprezentacji „Oranje” – Rensenbrink nigdy nie zagrał w klubie większym niż RCC Anderlecht.

Karierę zaczynał w DWS Amsterdam – dzisiaj klubie amatorskim, niegdyś mistrzu Holandii i ćwierćfinaliście Pucharu Europy. Na jego talencie poznano się bardzo szybko i kolejny krok w karierze młokosa, urodzonego w konstytucyjnej stolicy Holandii, wydawał się być oczywisty  – naturalnym kierunkiem był Ajax Amsterdam, który za parę lat miał stać się gigantem europejskiego futbolu. I tutaj po raz pierwszy pojawia się kwestia pokory chłopaka, który jakże inaczej od dzisiejszych „piłkarzy” (takich, jak np. Martin Odegaard) chciał grać w piłkę zamiast siedzieć na ławie. W Ajaksie pewne miejsce na lewym skrzydle miał Piet Keizer, którego cztery lata młodszy Rensenbrink (ur. 03.07.1947 r.) pewnie ze składu by nie wygryzł. Do walki o piłkarza włączył się największy rywal „Joden”, a więc Feyenoord, w którym jednak prym na pozycji chłopaka wiódł starszy o całą dekadę Coen Moulijn. „Robbie” wierzył w swoje umiejętności, a jego wiek (22 lata na karku) umożliwiał mu grę w pierwszym w składzie w każdej drużynie. Efekt? Przenosiny do Club Brugge w roku 1969.

W Belgii pobory oferowano wówczas większe niż w Holandii, a snajper z miejsca miał dostać pierwszy skład, toteż wybór wydawał się prosty. Rensenbrink zaczął grać, a w Holandii zaczęli łapać się za głowy. Brugia osiągnęła wtedy dwa wicemistrzostwa Belgii, za każdym razem ustępując tylko Standardowi Liege, wygrała również puchar kraju. Największą gwiazdą zespołu był oczywiście Holender. W 1971 roku Constant Vanden Stock, były członek zarządu Clube Brugge, został prezydentem Anderlechtu i postanowił zabrać ze sobą lewonożnego napastnika. Zawodnik odrzucił bajeczne oferty z ojczyzny i zgodził się dołączyć do „Fiołków”. I tak narodziła się legenda.

Koszulkę Anderlechtu przywdziewał przez dziewięć lat od 1971 roku. Zagrał w 312 spotkaniach i aż 177 razy trafił do siatki. Dzięki niemu klub rozpoczął najlepszy okres w swojej trwającej już 107 lat historii – w latach 70. i 80. „Fiołki” były jedną z najlepszych drużyn w Europie. Niech świadczy o tym fakt, że w dwóch dwumeczach Superpucharu Europy, jakie przyszło im w tamtych latach rozegrać, pokonali Bayern (1976 r.) i Liverpool (1978 r.). Rensenbrink wraz z zespołem wygrał wtedy dwa mistrzostwa i cztery puchary krajowe, dwa Puchary Zdobywców Pucharów (lata 1976 i 1978) oraz dwa wymienione wyżej Superpuchary. Był wprost stworzony do wielkich meczy, strzelał bramki we wszystkich czterech wygranych finałach europejskich. Do osiągnięć trzeba doliczyć przegrany finał PZP z roku 1977. „Wąż”, jak mawiali na niego w szatni koledzy, doprowadził przyzwoity Anderlecht do najwyższego poziomu. Zespołu tego bały się i przegrywały z nim najlepsze jedenastki na kontynencie. W 2008 roku został wybrany na najlepszego gracza w historii klubu.

O jeden słupek za dużo

I znów musimy wrócić do pozaboiskowej rywalizacji dwóch geniuszy. Złota era reprezentacji „Pomarańczowych” kojarzona jest głównie z nazwiskiem, tutaj zaskoczenie, Johana Cruyffa. Tamta kadra w latach 1974 i 1978 wracała do kraju ze srebrnymi medalami mistrzostw świata, na mistrzostwach Europy 1976 udało się ugrać brąz. Kto jednak wie o tym,  że to Rensenbrink, a nie Cruyff na obu światowych czempionatach był w jedenastce turnieju, że to były piłkarz Anderlechtu był bliżej tytułu króla strzelców i że w głównej mierze to dzięki niemu, a nie dzięki Cruyffowi udało się dojść do finału w Argentynie? Zacznijmy od początku. Mniej znany z napastników był regularnie powoływany do reprezentacji od roku 1968, „Boski Johan” gościł w niej już dwa lata wcześniej. Mistrzostwa świata w RFN były objawieniem futbolu totalnego, wymyślonego przez Rinusa Michelsa, a Holandia, mimo przegranej w finale z gospodarzami, została uznana za najlepszą drużynę turnieju. Jej dyrygentem, mózgiem i głównodowodzącym był Cruyff, którego w pomocy wspierał drugi z wielkich Johanów – Neskeens, w obronie brylował zaś Ruud Krol. Rensenbrink był na ustach kibiców dopiero w następnej kolejności… i tutaj musimy pochylić się nad psychologiczną specyfiką graczy.

– Wolę być cicho – powiedział kiedyś Rensenbrink. Nigdy nie szukał rozgłosu, nie próbował dowodzić, nie pchał się przed szereg, wychodził na murawę i wypełniał powierzane mu zadania (jak na grzecznego chłopca przystało). Cruyff był zaś dokładnym przeciwieństwem kompana z reprezentacji: wywyższający się, niezainteresowany założeniami taktycznymi, jednostka zdolna wyłącznie do dowodzenia, nigdy do kooperacji. Przed jednym z meczów reprezentacji wyrzucił trenera (sic!) z szatni, nakreślił własną taktykę, a drużyna gładko wygrała mecz. I tu jest pies pogrzebany. Rensenbrink nie mógł rozwinąć skrzydeł w pełni, kiedy w ataku musiał współpracować z „Numerem 14.”. Dzięki temu Cruyff brylował, a gracz Anderlechtu z pokorą robił to co musiał, pozostając tym samym w cieniu.

Ważnym rozdziałem w karierze obydwu były mistrzostwa świata w 1974 roku. Na boiskach w RFN „Wąż” nie zagrał tylko w jednym spotkaniu, mimo obecności w kadrze Pieta Keizera oraz Johnny’ego Repa –  to szalenie istotne, jeśli zwrócimy uwagę na fakt, że kadra była wówczas budowana niemal wyłącznie na graczach Ajaksu i Feyenoordu, które w okresie 1970 – 1973 wygrały wszystkie cztery Puchary Europy. Co więcej, to Rensenbrink, a nie dwaj wymienieni wyżej zawodnicy, znalazł się w jedenastce turnieju, choć strzelił tylko jedną bramkę. W drużynie marzeń zajął miejsce w ofensywie obok Cruyffa i Grzegorza Laty. Na mistrzostwach Europy w 1976 miał już większą rolę w zespole, a w eliminacyjnym meczu z Belgią strzelił nawet hat-tricka. Wszystko miało odmienić się dwa lata później.

The majestic Robbie Rensenbrink: best player in the world in '76 "@VintageFooty: Holland 1976 European Championships pic.twitter.com/NhwXrhPvlB"

— Dai Hârdd™ (@LosSensitivos) January 24, 2014

Cruyff odmówił wyjazdu z reprezentacją do Argentyny (ze względu na panujące tam rządy dyktatury wojskowej) przez co czołową postacią ofensywy „Oranje” z urzędu stał się gracz, który jak dotąd był w cieniu ówczesnego lidera Barcelony. Bez „Boskiego Johana” Holandia skazywana była na pożarcie, przecież kadra przez większość czasu była całkowicie utożsamiana z jednym nazwiskiem. Piłkarze postanowili więc udowodnić całemu światu – i przede wszystkim samym sobie – że kolektyw jest ważniejszy od jednostki. I udowodnili. Ponownie doszli do finału, ponownie mierzyli się z gospodarzami. Przed meczem w rubryce „strzelcy” na samej górze znajdował się nasz główny bohater do spółki z Teofillo Cubillasem, obaj z dorobkiem pięciu bramek. Następny był Argentyńczyk, Mario Kempes, z czterema trafieniami. W finale strzelanie rozpoczął czołowy snajper gospodarzy, wyrównał Dick Nanninga…

W ostatniej minucie regulaminowego czasu gry Rensenbrink po fantastycznym podaniu od Ruuda Krola trafił piłką w słupek i śmiało można przypuszczać, że było to najważniejsze pudło w jego karierze, a być może nawet w całej historii reprezentacji. Gdyby trafił, Holandia zostałaby mistrzem świata, a sam zawodnik królem strzelców. W plebiscycie Złotej Piłki pewnie nie byłby trzeci, ale pierwszy. Tekst ten pewnie nigdy by nie powstał, a Rensenbrink byłby stawiany przynajmniej na równi z Cruyffem. Jednakże piłka uderzyła tylko w słupek, Kempes dołożył drugiego gola w dogrywce, Daniel Bertoni dobił zmęczonego rywala… i było po meczu. Ten słupek pozbawił wirtuoza z Anderlechtu sławy i statusu legendy, którymi po dziś dzień szczyci się Cruyff. Tak oto Rensenbrink stał się głównym aktorem dramatu, w którym wcale nie prosił o rolę.

Rensenbrink – piłkarz wybitny

Po latach nasz bohater przyznał, że w reprezentacji nigdy nie zagrał na takim poziomie, na jakim grał w klubie oraz że w Argentynie zagrał o wiele lepiej aniżeli w RFN, gdyż tam musiał słuchać trenera… tego boiskowego, nie tego ze sztabu szkoleniowego. W drugim turnieju również dostał się do najlepszej jedenastki, tym razem jednak jako postać pierwszoplanowa bez cienia popularniejszego kolegi. Dwa lata później zakończył zarówno karierę reprezentacyjną, jak i grę w Aderlechcie. Jego sposób odejścia z klubu zasługuje na najwyższy szacunek. W wyniku przedłużających się kłótni z rodakiem Ariem Haanem poinformował prezydenta Vanden Stocka o chęci rozstania się z drużyną. Ten zaripostował, że sprzeda Haana, na co napastnik miał odpowiedzieć, że ma już 31 lat i długo nie pogra, wobec czego pomysł nie jest dobry. Oddanie pokazywał zresztą przez całe dziewięć lat spędzonych w zespole; dostawał wiele ofert od największych klubów świata, które mogłyby zapewnić mu sławę i nieporównywalnie większe pieniądze, za każdym razem odmawiał na znak miłości do Anderlechtu. Odszedł dopiero w 1980 roku do nieistniejącego już Portland Timbers, stamtąd na rok wrócił do Europy i pomógł drugoligowej Tuluzie awansować, po czym zakończył karierę.

Stylem swej gry porównywany był do Georga Besta. Znakomicie bił rzuty karne, chybił tylko dwa razy. Rywali mijał jak tyczki, poruszał się z niebywałą gracją, brał los spotkań w swoje ręce. W 586 spotkaniach w karierze strzelił 262 bramki. Z 25 golami jest najlepszym strzelcem w historii Pucharu Zdobywców Pucharów, w 1976 był drugi, w 1978 trzeci w plebiscycie Złotej Piłki. Z klubami i reprezentacją wygrał 15 znaczących trofeów, Pele wpisał go na swoją listę FIFA 100. Kiedy był w formie nie ustępował nikomu, ogrywał każdego łącznie z Franzem Beckenbauerem, być może najlepszym defensorem w historii. Dlaczego wiemy o nim tak niewiele? Przez jego godne podziwu przywary takie, jak skromność i lojalność? Przez innego artystę futbolu, który nie lubił się dzielić koroną?
A może przez jeden słupek, który pewnie do dziś śni się Holendrowi po nocach? Prawdopodobnie przez wszystko to razem wzięte. Jeśli dotrwaliście do końca tego odcinka Throwback Thursday, zapewne część z Was zacznie wykorzystywać Internet do sprawdzania, czy aby to wszystko nie jest stekiem bzdur. I dobrze! Przekonacie się o tym sami, kultywując jednocześnie pamięć o Robercie Rensenbrinku. Piłkarzu wybitnym.

– Jeśli trajektoria mojego strzału byłaby odchylona o pięć centymetrów, bylibyśmy mistrzami świata. Poza tym, zostałbym królem strzelców turnieju oraz prawdopodobnie jego najlepszym zawodnikiem – i to wszystko w jednym meczu. Dlatego zachowuję dystans.

Pierwszy odcinek Throwback Thursday, poświęcony Ronaldinho i Jay-Jayowi Okochy za czasów ich wspólnej gry w PSG, znajdziecie tutaj.

Ajax Amsterdam Anderlecht Bruksela Club Brugge Holandia Johan Cruyff Rob Rensenbrink Throwback Thursday